ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، در جریان کنفرانس سالانه Baron Capital بار دیگر چشمانداز بلندپروازانه خود درباره ربات انساننمای اپتیموس را تشریح کرد. او که پیشتر در نشست سهامداران از نقش این ربات در ریشهکنکردن فقر سخن گفته بود، اینبار به جنبهای حساستر و حیاتیتر از تواناییهای آن پرداخت: تحول در پزشکی و جراحی پیشرفته.
ماسک در سخنانش از جهانی سخن گفت که در آن تمام مردم—بدون استثنا—به بهترین جراحان دنیا دسترسی دارند. او توضیح داد که اپتیموس از چنان سطحی از دقت و توانایی برخوردار خواهد شد که حتی میتوان آن را فرابشری توصیف کرد. به گفته او، این ربات قادر است پیچیدهترین جراحیها را با دقتی بینقص انجام دهد؛ حتی جراحیهایی که شاید برای جراحان انسانی بیش از حد دشوار و پرخطر باشند.
ماسک تأکید کرد که سالهاست درباره رفع فقر و ارائه خدمات درمانی باکیفیت صحبت میشود، اما راهکار عملی چندان روشنی برای تحقق این رویا ارائه نشده است. او معتقد است فناوری رباتیک—و بهطور مشخص اپتیموس—میتواند این بنبست تاریخی را بشکند و خدمات درمانی پیشرفته را از انحصار خارج کند.
به باور من، ایده ماسک بیش از آنکه یک ادعای صرف تکنولوژیک باشد، بیانگر تغییر پارادایم در نگاه به آینده پزشکی است. اگر رباتهای انساننما واقعاً بتوانند به دقتی برسند که ماسک توصیف میکند، آنگاه دسترسی به درمان تخصصی میتواند از مرزهای جغرافیایی، نابرابریهای اقتصادی و کمبود متخصص عبور کند. اما نباید فراموش کرد که پزشکی تنها مهارت فنی نیست؛ تصمیمگیری اخلاقی، تشخیص پیچیده و ارتباط انسانی بخشی جدانشدنی از آن است. شاید اپتیموس بتواند بخشی از این مسیر را هموار کند، اما تبدیل آن به جراح جهانی نیازمند زیرساختهایی است که فعلاً فقط در مرحله رویاست—رویا اما گاهی آغاز واقعیتهای بزرگ است.
انقلاب درمانی با اپتیموس؛ رؤیای ماسک برای ساخت «جراحان کارخانهای»
مدیرعامل تسلا میگوید: «پول بهتنهایی مشکل را حل نمیکند، زیرا منابع مالی محدودند. پزشکان و جراحان خبره نیز کمیاباند و مثل محصولات صنعتی قابل تکثیر نیستند. اما حالا میتوانیم آنها را در کارخانهها بسازیم.» این جمله شاید در نگاه اول شبیه یک دیالوگ علمی–تخیلی باشد، اما در واقع بخشی از چشمانداز جاهطلبانه ایلان ماسک درباره ربات انساننمای اپتیموس است.
به گفته ماسک، اپتیموس میتواند تا پنج برابر کارآمدتر از یک انسان عمل کند؛ بدون نیاز به خواب، استراحت، مرخصی یا حتی توقف. او معتقد است این رباتها قادرند بهصورت بیستوچهارساعته و در تمام طول سال فعالیت کنند و همین موضوع میتواند یک نیروی کار بیپایان ایجاد کند. ماسک حتی پا را فراتر گذاشته و میگوید این «ارتش مکانیکیِ همیشهفعال» پتانسیل دارد اقتصاد جهانی را ده تا صد برابر بزرگتر کند؛ ادعایی که اگرچه جسورانه است، اما از زبان کسی میآید که تا امروز مرزهای فناوری را بارها جابهجا کرده است.
ایده ساخت جراحان رباتیک در کارخانهها، مفهومی است که میتواند آینده نظام درمان را برای همیشه تغییر دهد؛ آیندهای که در آن کیفیت خدمات پزشکی دیگر وابسته به محدودیت تعداد پزشکان نیست، بلکه به دقت و سرعت ماشینها گره میخورد. با این حال، چنین رؤیایی فقط زمانی محقق میشود که سه مانع بزرگ برطرف شود: اعتماد عمومی، قوانین سختگیرانه پزشکی و مسائل اخلاقی مربوط به مسئولیت در خطاهای احتمالی. اگر این چالشها بهدرستی مدیریت شوند، اپتیموس میتواند آغازگر عصری باشد که در آن «هوش مصنوعی، درمان را دموکراتیک میکند» و مرز میان تخیل و واقعیت رنگ میبازد.